Około dwustu zdjęć zaprezentowanych zostało na najnowszej wystawie „Sztetl Mielec” prezentującej społeczność żydowską w Mielcu od końca XIX wieku do czasu II wojny światowej. To sprawia, że mamy do czynienia z największą pod względem liczebności materiału ikonograficznego wystawą w historii Muzeum Historii Fotografii Jadernówka. - Dominują zdjęcia, na których są ludzie. Zachęcam szczególnie, żeby stanąć przed tymi ludźmi, popatrzeć im w twarze - powiedział podczas czwartkowego wernisażu Janusz Halisz, kustosz Jadernówki.

Muzeum Historii Fotografii Jadernówka gości w swoich progach najnowszą wystawę „Sztetl Mielec” przygotowaną wspólnie z Samorządowym Centrum Kultury i Stowarzyszeniem Kulturalnym Jarte w ramach projektu Shalom Mielec. Ekspozycja prezentuje społeczność żydowską w Mielcu od końca XIX wieku do czasu II wojny światowej. Niezwykle bogaty, ale i poruszający materiał ikonograficzny został wzbogacony przedmiotami codziennego użytku, dokumentami i drewnianymi modelami synagog w Mielcu i Rzochowie.

- Wystawa jest jedną z 12 części projektu Shalom Mielec - projektu, który od trzech lat organizuje Stowarzyszenie Kulturalne Jarte – powiedziała na wstępie czwartkowego wernisażu w Jadernówce dyrektor SCK w Mielcu Joanna Kruszyńska. - Nasza instytucja w tym roku miała przyjemność być współorganizatorem tego wydarzenia - dodała. 

- Bardzo się cieszę, że ten projekt jest pozytywnie odbierany przez mielczan - powiedział z kolei Szymon Burek, wiceprezes Stowarzyszenia Kulturalnego Jarte. - Powoli tradycją stały się już nasze spacery po starym mieście, za które podziękowania należą się panu Stanisławowi Wanatowiczowi, który oprowadza nas i opowiada o starym Mielcu właśnie od tej strony - dodał.

Gospodarz Jadernówki – kustosz Janusz Halisz przyznał natomiast, że wystawa jest „niezwykle emocjonalna, bardzo ważna, trudna, ale i bogata”.

Konfrontacja zebranych zdjęć

- Oprócz zdjęć zgromadziliśmy szereg eksponatów o charakterze religijnym, czy przedmiotów codziennego użytku. Bezcenna jest Tora, którą datujemy na przełom XVII i XVIII wieku - pisana ręcznie na pergaminie. Jest też zestaw sztućców znalezionych w jednym z pożydowskich domów i przekazanych przez sąd do naszego muzeum. Jest też szereg dokumentów o charakterze handlowym, biznesowym czy sądowym, które dotyczą mieleckich Żydów – mówił Janusz Halisz, kustosz Muzeum Historii Fotografii Jadernówka w Mielcu.

Na wystawie pokazano też dwa modele synagog z Mielca i Rzochowa, które wykonał Hubert Pomiankiewicz, pracownik Samorządowego Centrum Kultury. 

- Na wystawie mało jest zdjęć architektury. Dominują zdjęcia, na których są ludzie. Zachęcam szczególnie, żeby stanąć przed tymi ludźmi, popatrzeć im w twarze. Kiedy państwo przejdą przez tę wystawę, spróbujcie sobie skonfrontować te zdjęcia - niektóre prezentujące młode, radosne dzieci, młode dziewczęta, które jeżdżą na łyżwach - są jeszcze uśmiechnięte, bo nie wiedzą, że za chwile spotka je to, co widać na tej ścianie - mówił Janusz Halisz wskazując na prezentację zdjęć „niezwykle wymownych, dramatycznych i poruszających”. - To będzie podróż przez spory kawałek historii mieleckiej społeczności żydowskiej – przyznał Halisz. 

- Proszę sobie wyobrazić, że w ciągu kilku godzin z Mielca zniknęło ponad 5 tysięcy ludzi. To zrobiło wielką wyrwę praktycznie w każdej sferze ludzkiej aktywności. Wśród nich byli nie tylko kupcy, rzemieślnicy i handlarze, ale lekarze, nauczyciele, adwokaci, żołnierze walczący w kampanii wrześniowej w I wojnie światowej – to wszystkie sfery społeczne, które aktywnie uczestniczyły w życiu miasta – dodał gospodarz Jadernówki.

Gość specjalny z USA

Czwartkowy wernisaż w Jadernówce wzbogacił swoją obecnością Scott Genzer, potomek mieleckich Żydów, który współpracuje z mieleckimi muzealnikami od kilkunastu miesięcy. 

- Moi dziadkowie, pradziadkowie i prapradziadkowie pochodzili z Mielca, dlatego to miasto jest dla mnie „domem” – przyznał wzruszony Amerykanin. - To bardzo ważne zobaczyć tylu ludzi z tego miasta zainteresowanych historią Żydów, tym bardziej, że ta wystawa może dotyczyć sąsiadów waszych rodziców, znajomych waszych rodziców, to bardzo wzruszające – mówił. 

Genzer zaznaczył, że ma kontakt z wieloma potomkami mieleckich Żydów i zawsze opowiada im o Mielcu, o wydarzeniach i inicjatywach realizowanych tutaj przez mieszkańców. – Jestem wam za to bardzo wdzięczny – podkreślał wymieniając chociażby właśnie projekt Shalom Mielec realizowany od trzech lat przez Stowarzyszenie Jarte.

Wystawa jest już dostępna w Jadernówce. Można ją zwiedzać do 31 stycznia 2020 roku.