Czy dochody osoby, z którą pracownik przebywa w nieformalnym związku, należy brać pod uwagę przy rozdziale paczek z ZFŚS? Co w sytuacji, gdy nieformalni partnerzy mają dzieci? Czy należy wtedy przychód ustalać na członka wspólnie prowadzonego gospodarstwa domowego?
Postępowanie w tym przypadku zależy od zapisów regulaminu ZFŚS obowiązującego w Państwa placówce.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, dalej: ustawa o ZFŚS przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu – tzw. kryterium socjalne.
Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, z uwzględnieniem art. 8 ust. 1–1b, oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie z art. 27 ust. 1 albo art. 30 ust. 6 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 263). Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów. Oznacza to, że w regulaminie Funduszu należy uregulować m.in. to, w jaki sposób będzie ustalana sytuacja życiowa, rodzinna i materialna osoby uprawnionej do świadczeń socjalnych. W praktyce weryfikacja sytuacji socjalnej najczęściej następuje przez podanie dochodu przypadającego na osobę w rodzinie uprawnionego do ZFŚS. Przy czym regulamin doprecyzowuje także kogo zalicza się do członków rodziny, gdyż ustawa o zfśs nie definiuje tego pojęcia.
Natomiast pojęcie rodziny jest zdefiniowane w wielu aktach prawnych w różny sposób. Przykładowo z ustawy 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1507) wynika, że rodzina to osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. Z kolei zgodnie z ustawą z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 poz. 1390) przez członka rodziny należy rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 poz. 2086), a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą. Ustawa – Kodeks karny przez osobę najbliższą rozumie małżonka, wstępnego, zstępnego, rodzeństwo, powinowatego w tej samej linii lub stopniu, osobę pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonka, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. Natomiast według ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1373) członek rodziny to dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli uczy się dalej w szkole lub zakładzie kształcenia nauczycieli lub odbywa kształcenie w uczelni lub szkole doktorskiej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku, małżonek oraz wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
Wobec braku jednolitej definicji rodziny, w regulaminie Funduszu należy zdefiniować to pojęcie na potrzeby przyznawania świadczeń socjalnych.
Trzeba mieć przy tym na uwadze, że skoro świadczenia z ZFŚS są przyznawane z uwzględnieniem kryterium socjalnego, przede wszystkim jako wsparcie dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji socjalnej (rodzinnej, bytowej, materialnej), by właściwie określić tę sytuację należałoby – przyjmując, jako kryterium badania sytuacji osoby uprawnionej do ZFŚS, dochód na osobę w rodzinie – uwzględnić także osoby pozostające w nieformalnych związkach. W przeciwnym razie ustalenie sytuacji socjalnej bez uwzględnienia dochodu osoby współprowadzącej gospodarstwo domowe nie odzwierciedli rzeczywistej sytuacji socjalnej uprawnionego do ZFŚS.
Agnieszka Rumik - Smolarz
