Czym jest psychoterapia?

Psychoterapia staje się coraz bardziej powszechna i popularna. Coraz częściej słyszymy, że ktoś powinien z niej skorzystać, albo sami rozważamy taką usługę. Czym właściwie jest psychoterapia?

Klasyczna definicja psychoterapii mówi nam, że jest to oddziaływanie psychologiczne na osobę będącą w kryzysie bądź cierpiącą z powodu zaburzeń psychicznych mające na celu leczenie nieprawidłowości dotyczących ludzkiej psychiki. To bardzo medyczne określenie, bo rzeczywiście bardzo często stosujemy ją właśnie jako wsparcie terapii farmakologicznej w psychiatrii. Na szczęście psychoterapia ma szersze zastosowanie. To przede wszystkim leczenie rozmową i obejmowanie wsparciem emocjonalnym. Polega na odnalezieniu źródeł problemów, dostrzeżeniu powtarzających się w naszym życiu schematów i nauce nowych umiejętności radzenia sobie z trudnościami. Psychoterapia to spotkanie z drugim człowiekiem, który nie tylko wysłuchuje, ale przede wszystkim pomaga zrozumieć siebie i zwiększyć świadomość klienta na swój temat.

Psychoterapeuta to nie przyjaciel! To bardzo częste i niestety błędne myślenie. Psychoterapeuta nie jest przyjacielem dla samotnych. Ta relacja nie jest równa jak w przyjaźni. Psychoterapeuta nie ujawnia intymnych informacji na swój temat klientom, nie dzieli się swoimi przeżyciami. To ważne, bo przekroczenie tej granicy zmienia relację terapeutyczną na relację towarzyską a ta choć może być też rozwojowa dla klienta to nie jest celem terapii i zdecydowanie wykracza poza etykę pracy. Jeśli nasza relacja z psychoterapeutą jest zdrowa, to pozwala nawet poruszyć więcej tematów i dotknąć wrażliwych emocji bardziej niż dzieje się to z przyjacielem. Psychoterapia to taka bezpieczna przestrzeń, gdzie można spróbować nowych zachowań i reakcji bez obawy, że ktoś nas oceni czy wyśmieje. Warto podkreślić, że jest to usługa specjalistyczna, nie polega jedynie na wysłuchaniu klienta a tym bardziej na pocieszeniu czy otarciu łez.  

Psychoterapia jest oddziaływaniem długoterminowym i skoncentrowanym wokół pracy nad celem wspólnie określonym z klientem. Konsultacja psychologiczna może być jednorazowym spotkaniem na przykład w celu uzyskania porady wychowawczej albo wsparcia w kryzysie emocjonalnym. Oczywiście spotkania z psychologiem też mają często charakter terapeutyczny, niemniej jednak w trakcie psychoterapii stosuje się inne techniki i narzędzia pracy z klientem charakterystyczne dla nurtu psychoterapeutycznego, w którym się pracuje. Ważne jest jeszcze to, kto udziela tych obydwu form pomocy psychologicznej. Konsultacji psychologicznej udziela psycholog, czyli osoba, która posiada tytuł zawodowy magistra na kierunku psychologia. Psychoterapeutą jest osoba, która skończyła kilkuletnie studia podyplomowe w zakresie psychoterapii lub szkołę psychoterapeutyczną. W Polsce takie szkolenie trwa 4 laty. To ważne, bo bardzo dużo jest osób, które nazywają się psychoterapeutami, a mają ukończone zaledwie kilkudniowe szkolenia dotyczące rozwoju osobistego. To bardzo nieprofesjonalne. Oczywiście nie każdy może ukończyć szkołę psychoterapii i też nazywać się psychoterapeutą. Kluczowe jest tu wykształcenie w kierunkach humanistycznych bądź nauk społecznych. Najlepsza sytuacja to oczywiście taka, kiedy psychoterapią zajmuje się psycholog. Mamy wtedy pewność, że osoba, która wykonuje ten zawód posiada również fundamentalną wiedzę psychologiczną. 

Co oznaczają nurty psychoterapii? 

To kierunki, czyli podejścia teoretyczne według których prowadzona jest psychoterapia. Najprościej mówiąc zachowanie i motywacje każdego człowieka można wyjaśnić na wiele sposobów. To znaczy posłużyć się różnymi hipotezami i teoriami. Nurty psychoterapeutyczne właśnie różnią się tym, w jaki sposób tłumaczą mechanizmy funkcjonowania ludzi. Dlatego też posługują się innymi nazwami i technikami, które uznają za leczące. Jest mnóstwo podejść teoretycznych w psychoterapii. Warto jednak wybierać pośród tych, które są akceptowane przez międzynarodowe stowarzyszenia psychoterapeutyczne i mają swoje źródło w klasycznej psychologii. Te najważniejsze z nich to podejście poznawczo-behawioralne, terapia humanistyczno-egzystencjalna (w tym Gestalt), podejście psychodynamiczne, terapia integratywna i psychoanaliza. Ta ostatnia jest najważniejsza w kontekście historycznym, ale również najbardziej dyskusyjna, jeśli chodzi o skuteczność. Zdaję sobie sprawę, że te nazwy mogą być niezrozumiałe, ale warto poświęcić chwilę, by lepiej poznać te kierunki i ich założenia, jeśli sami rozważamy podjęcie psychoterapii.

Pamiętajmy, że psychoterapia jest bardzo specyficzną relacją między klientem a wykonawcą usługi. To podoba sytuacja jak przy wyborze lekarza. Zwracajmy uwagę zarówno na wykształcenie jak i nasze subiektywne odczucia, które mamy w kontakcie z psychoterapeutą. Szukajmy takich osób, które mają potwierdzone wykształcenie w szkole psychoterapii. Zapytajmy w jakim nurcie pracuje i gdzie się szkolił. To ważne, by psychoterapeuta korzystał z superwizji, czyli spotkań konsultujących metody i cały proces pracy terapeuty. Dzięki nim psychoterapeuta doskonali swój warsztat i pozbywa się ewentualnych błędów np. własnych trudności wpływających na rozumienie klienta. Unikajmy psychologów i psychoterapeutów, którzy należą do naszej rodziny czy grona bliskich znajomych. Ich zaangażowanie może nie być pozbawione osobistych ocen. Pamiętajmy, że to pierwsze wrażenie ma znaczenie. Jeśli nie czujemy się swobodnie podczas rozmowy, warto być otwartym i opowiedzieć o tym swojemu terapeucie. W przypadku, gdy czujemy się wyjątkowo niezrozumiani i nie możemy pokonać swojego oporu można rozważyć zmianę psychoterapeuty albo nurtu pracy. 

Przypomnę o jeszcze jednej ważnej kwestii. Psychoterapia, jeśli jest zalecona przez lekarza, czyli jeśli dostajemy skierowanie, może być zrealizowana bezpłatnie przez terapeutę, który ma podpisaną umową z Narodowym Funduszem Zdrowia. 

Jak długo powinna trwać psychoterapia, żeby była skuteczna?

Nie ma to pytanie właściwej odpowiedzi. To zależy od problemów klienta, jego tempa pracy oraz gotowości do wprowadzania zmian w swoim życiu. To bardzo indywidualna sprawa. Psychoterapia jest procesem. Nie kończy się na jednym spotkaniu. Czasem ta praca nad sobą ma charakter krótkoterminowy i wystarczy 5 spotkań, by klient dokonał ważnej zmiany w swoim życiu, czasem trwa latami, podczas których klient zwiększa swoją świadomość i doskonali nowe umiejętności. Na pewno warto zdecydować się na tę formę rozwoju osobistego, bo wiedza o sobie, którą otrzymujemy w procesie psychoterapii może być najważniejszą w naszym życiu.

Ewa Ingram
Pracownia Psychologiczna Relacja
www.pprelacja.pl