Konieczna dopłata do śmieci. Możliwe zerwanie umowy?

Do końca marca 2020 roku obowiązuje umowa pomiędzy Gminą Miejską Mielec a konsorcjum czterech firm, które odbiera i zagospodarowuje odpady z miasta. Jak już pisaliśmy instalacja w Kozodrzy zawnioskowała o wyrównanie kosztów obsługi. To około 2 mln zł.

O trudnej sytuacji na rynku odpadów w Polsce mówi się od dawna. Miasto do końca marca 2020 roku posiada umowę konsorcjum Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Mielcu, Gminy Ostrów - Zakład Usług Komunalnych, Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych w Mielcu oraz Gminnego Zakładu Usług Komunalnych w Ostrowie. Odpady z Mielca trafiają do instalacji w Kozodrzy w gminie Ostrów. Jej władze wystąpiły do mieleckiego magistratu z wnioskiem o pokrycie różnicy pomiędzy ceną w umowie a faktycznymi kosztami, które zmieniły się na przestrzeni ostatnich miesięcy.

Dopłata 2 mln zł

Wniosek ten trafił pod obrady komisji gospodarki i finansów miejskich radnych. Tu mówiło się o kwocie 964 557 zł za okres od stycznia do października oraz 1 347 582 zł od listopada do marca. Łącznie Kozodrza, a właściwie gmina Ostrów, zabiega o wypłatę 2 312 139 zł. Na sesji 28 listopada kwota rekompensaty za ostatnie dziesięć miesięcy zmniejszyła się do 707 495 zł.

Gmina Ostrów swój wniosek argumentuje wzrostem opłaty marszałkowskie oraz wzrostem kosztów składowania odpadów. Opłata marszałkowska w miesiącach styczeń - październik to około 140 tys. zł z łącznej kwoty wnioskowanej przez Kozodrzę.

Na komisji bardzo mocno rozważano zerwanie umowy z gminą Ostrów. MPGK prowadziło już nawet rozmowy z firmą, która do marca miałaby odbierać odpady. - Po rozmowach z prawnikami okazało się, że gdyby „wypadł” nam jeden konsorcjant, to w jego miejsce wchodzi już podwykonawca. To złamanie ustawy o zamówieniach publicznych. Musielibyśmy ogłaszać przetarg, który długo by trwał - tłumaczył prezes MPGK Marek Bąbała.

Kary i sąd

Problemem jest też kara umowna od odstąpienia od umowy. - Wypadnięcie jednego z konsorcjantów powoduje, że umowa przestaje obowiązywać, bo nie mamy podmiotu, który należycie możne nam wykonać zamówienie. Konsorcjum bez Kozodrzy nie ma instalacji, do której wywożone są odpady - wyjaśniała Małgorzata Basiak kierownik biura zamówień publicznych Urzędu Miejskiego w Mielcu. - Konsekwencje będą obciążały dwie miejskie spółki. Kara umowna to 10 proc. wartości umowy, czyli około 2,5 mln zł.

Jak informowała Małgorzata Basiak, pierwszą narażoną spółką byłoby MPGK. - W świetle przepisów miasto wierzytelności potrącać ma ze spółki, którą ma najbliżej. Z MPGK mamy chociażby umowy na utrzymanie zieleni i to na przykład z tych świadczeń potrącana byłaby kara - mówiła. - To MPGK dochodziłoby zwrotu od pozostałych członków konsorcjum.

Istnieje też duże ryzyko, że ewentualna sprawa sądowa nie ułoży się na korzyść miasta. - W umowie jest zawarta informacja, że w przypadku zwiększenia opłaty marszałkowskiej jest możliwość wyrównania kosztów - mówiła Agnieszka Garncarz, naczelnik wydziału ochrony środowiska i gospodarki odpadami. - Ponadto instalacja w Kozodrzy powołała się na zapisy ustawy o zamówieniach publicznych, na okoliczność zmiany sytuacji, której nie byliśmy w stanie przewidzieć przy należytej staranności.

- Kozodrza może wystąpić z powództwem sądowym. Jest dużo okoliczności, które przemawiają na ich rzecz, a zwłaszcza to, że konsekwentnie od pewnego czasu wykazują nam dodatkowe koszty, które ponoszą i które u nich stanową stratę - podkreślała Małgorzata Basiak. - To, że naliczymy karę, nie oznacza, że ją dostaniemy. Z doświadczenia widzimy, że podmiot publiczny, a więc miasto, jest w sądzie po tej gorszej stronie.

Obciążenie mieszkańców

Odstąpienie od umowy zagraża też ciągłości odbioru odpadów z miasta. Magistrat byłby prawnie zobligowany do wykazania terminu odstąpienia od umowy, przygotowaniem powiadomień, negocjacjami z nowym wykonawcą oraz zawarciem umowy. Mowa tu nawet o kilku tygodniach.

Rekompensata dla Kozodrzy wiąże się oczywiście z podwyżkami dla mieszkańców miasta. Według wyliczeń radnych byłoby to około 4 zł od osoby na miesiąc więcej niż dotychczas. - Jeśli podejmiemy decyzję o uregulowaniu tej kwoty, to będzie ona skutkowała tym, że opłaty dla mieszkańców już z tylko tego tytułu wzrosną. A czeka nas jeszcze przetarg, gdzie jak wiemy ceny nie będą niższe - podkreślał Grzegorz Ziomek.

- Podpisanie tego aneksu z dużym prawdopodobieństwem pozwoli nam zakładać, że w sposób płynny usługa będzie realizowana do końca marca. Druga transza będzie wypłacono po zrealizowaniu kontraktu, czyli w kwietniu. Ma to na celu zdyscyplinowanie konsorcjum. To zabezpieczenie miasta - powiedział wiceprezydent Mielca Paweł Pazdan.

Wójt z Ostrowa wyjaśnia

Radni na komisji apelowali o dokładne sprawdzenie faktur i wyliczeń przedłożonych przez Kozodrzę, proponowano też spotkanie z przedstawicielami instalacji. Do tego doszło już na samej sesji. Uczestniczył w niej Grzegorz Ożóg, wójt gminy Ostrów. - To wynagrodzenie wynika z różnicy jaka powstała pomiędzy naszymi umowami i kosztami zawartymi w umowie w stosunku do kosztów i cen, które występują w tej chwili na rynku odpadów komunalnych. Nie jesteście jedynym miastem, do którego z takim wnioskiem wystąpiliśmy - mówił.

Jak wyjaśniał wójt Ożóg ta różnica wynika ze wzrostu cen związanych z zagospodarowaniem frakcji nadsitowej. Ta z Mielca trafia do firmy Euro-Eko, które przetwarza je na paliwa alternatywne. - Jest nadprodukcja tych odpadów, konsumpcja w kraju rośnie i automatycznie tego materiału jest więcej - informował.

Podkreślał też, że pomiędzy Ostrowem i Mielcem jest ciągły przepływ dokumentów, są też kalkulacje. - Na ich podstawie oczekujemy i prosimy o uwzględnienie naszych wniosków - mówił. - Nie mamy nic do ukrycia i nie chcemy nic ponad to, co wynika z poniesionych przez nas strat w okresie realizacji kontraktu. Jako instalacja komunalna działamy w sposób uczciwy, transparentny, co też ponosi pewne koszty. Nie wyciągamy ręki po coś, co nie wynika z tych nieprzewidzianych uwarunkowań. Nie chcemy tej rekompensaty po to, by budować drogi czy realizować zadania własne gminy - zapewniał.

- Sytuacja jest bardzo trudna. Nie jesteśmy w stanie podać dzisiaj cen, by umawiać się na jakąkolwiek współpracę. Mam nadzieję, że ministerstwo w sposób odpowiedzialny podejdzie do tematu - dodawał Grzegorz Ożóg.

Będą negocjacje

Wójt gminy Ostrów mówił też, że umowy długoterminowe jako konsorcjum są dla nich najbardziej ryzykowne. Jak układały się ceny w kontrakcie z Mielcem? - W 2019 była to cena 282 zł, gdzie my w tym samym czasie zawieraliśmy umowy na kwotę 365 zł - informował.

Grzegorz Ożóg podkreślał też, że zależy mu na dobrej współpracy z Mielcem. - Nie zdarzyło się tak i nie pozwolę na to, by kogokolwiek blokować, by coś wyegzekwować. To jest zbyt poważne zadanie, szczególnie w warunkach miejskich, by prowadzić do tego typu napięć - mówił. - Wszyscy jesteśmy samorządowcami, wszyscy pracujemy z ludźmi, którzy nam zaufali. Nawet jeśli będzie jakiekolwiek zacięcie, problem, nie do końca wynikający z naszego widzi mi się, to zawsze jest kontakt z prezydentami, urzędem. Nie widzę powodów, by w sytuacji krytycznej nie rozwiązać tego na linii dobrego partnerstwa.

Dodawał też, że decyzja nie jest wykonywana natychmiast - zgoda rady na wypłatę rekompensaty daje ciągle możliwość negocjacji i weryfikacji faktur. - Możemy się spotykać, rozmawiać w sposób fachowy do czasu, aż będziemy wszyscy pewni, że to, co robimy, jest zgodne z sumieniem i prawem - powiedział Grzegorz Oźóg.

- Jeżeli my jako miasto nie zapewnimy środków na odbiór śmieci, a w czasie negocjacji nastąpią napięcia, obawiam się, żeby nie było takiej sytuacji, że nagle z miasta nie będzie miał kto odbierać śmieci. Nie chciałbym dopuścić do sytuacji pod ścianą, że nie mamy środków w budżecie - apelował do radnych prezydent Jacek Wiśniewski. - Ta kwota będzie przeznaczona na odbiór śmieci. Jeśli jej nie wykorzystamy, będzie na kolejny rok. Nie widzę tu żadnego niebezpieczeństwa. Natomiast widzę niebezpieczeństwo, że w pewnym momencie, mimo ciepłych relacji między nami i negocjowania, nastąpi przesilenie i staniemy 20 grudnia w sytuacji, że do końca miesiąca nie będzie miał kto odebrać odpadów.

Radni zdecydowali jednak o tym, że zmiany w budżecie pozwalające na wypłatę rekompensaty, będą jeszcze raz sprawdzane przez komisje, a decyzja zapadanie na kolejnej sesji, prawdopodobnie 19 grudnia.